• Astene, Sectie A, kadastraal perceel 452 (deels)

• Voor de bouw van de bunker werd een perceeltje landbouwgrond onteigend ter grootte van 79 ca in de zuidoostelijke hoek van een groter perceel landbouwgrond. De onteigening omvatte slechts de noordwestelijke kant van het totale perceel nodig voor de bouw van deze bunker. De rest van het noodzakelijke domein behoorde reeds tot het openbaar domein in de vorm dat het deel uitmaakte van de overgang van Ouden Heirweg naar de Kortrijkse Heirweg. Je merkt dat beiden nu eigenlijk een hoek vormen met elkaar terwijl ze vroeger letterlijk zonder hoek in elkaar overgingen.
• Gezien dit perceel direct aansluit bij de openbare weg, is er geen sprake van permanente of tijdelijke erfdienstbaarheden in dit geval. Het respectievelijke termijn was ten allen tijde via bestaande openbare wegen bereikbaar.
• Het perceeltje dat onteigend werd van het grotere perceel A452 maakte deel uit van een grote onteigeningsakte gericht aan de Commissie van Openbare onderstand van de Stad Gent die hier heel wat gronden in eigendom had. Dit omvatte onder andere nog de onteigeningen en erfdienstbaarheden van de bunkers A6, A7, A8, A9, A10, A11, B6, B7, B8, B9 en C4. Daarnaast omvatte deze ook nog de erfdienstbaarheden van de bunker A5. Deze totale akte was goed voor 20055 BEF waarvan de onteigening voor de bunker A6 een gedeelte van 1200 BEF op zich nam. Ook op deze grote akte zat een intrestclausule van 5% per jaar wat neerkwam op de totale akte 1002.75 BEF per jaar en voor deze kleine deelakte op zich 60 BEF. Laat het bedrag voor deze amper 79 ca meer dan ruim geteld zijn?
• Deze grote akte werd verleden op 24 Februari 1936 (bijna een jaar later dus dan de meeste andere aktes in deze regio...).
• Erfdienstbaarheden, zowel de permanente om de bunker ten allen tijde te kunnen bereiken, als de tijdelijke die standaard werden in de aktes voorzien met een termijn van 8 maanden voor de bouw van de bunker mogelijk te maken, gingen net zoals het uitkeren van toegekende intresten pas in voege, van zodra de eigenlijke werken voor de bouw van de bunker werden aangevat, ongeacht de tijdsperiode die op die manier verstreek tussen aankoop van de gronden en de eigenlijke bouw van de bunker zelf.

• Op actuele kadasterkaarten zijn alle besproken originele percelen nog allen terug te vinden.
• Het originele perceel A452 werd opgedeeld in 3 deelpercelen, namelijk het perceeltje A452a dat alles omvat van het originele perceel behalve wat ooit werd onteigend voor de bunker. Het perceel A452b is het perceeltje dat origineel werd onteigend van de Commissie van Openbare Onderstand van de Stad Gent (deels grond, deels bunker). Het 3e stukje is het perceeltje A452/3 en omvat enkel de grootte van de betonnen bunker dat op het openbaar domein nog staat. De rest van wat ooit werd mee voorzien bij het perceel noodzakelijk voor de bunker A6 is opnieuw openbare weg geworden en draagt geen perceelnummer meer.
• Het originele perceeltje A452b (ooit onteigend, grond en gedeelte betonnen bunker) alsook het perceeltje A452/3 (vroegere openbare weg ter grootte van de betonnen grenzen van de bunker) stond in elk geval niet meer op de lijst van nog in 1961 verkochte bunkers en bijhorende percelen. Dit levert toch het bewijs dat de bunker met bijhorende grond die heden niet over is gegaan in openbare weg, wel degelijk ooit opnieuw is terug verkocht geweest.

• De bunker is het gemakkelijkst te vinden als men via de 's Gravenstraat rijdt tot het kruispunt met de Kortrijkse Heerweg. Hij ligt op uw linker kant als u komt uit de richting van Nazareth op het wegeltje dat enkele tientallen meter naast de 's Gravenstraat parallel meeloopt. (dit was de hoofdweg voor de aanleg van de 's Gravenstraat).

• Het is een voorliniebunker tussen de steunpunten Astene en Eke tussen A5 (310 m) en A7 (300 m) . Hij staat in hoek opgesteld met A7 om samen een groter gezichtsveld en schootsbereik te hebben. De bunker A6, een bunker tegen directe doorbraak, nam de zuidelijke kant van de toenmalige Kortrijkse Heirweg onder vuur. De in hoek met hem opgestelde mitrailleurbunker A7 bekommerde zich dan over de velden zuidelijk van de Oude Heirweg.
• Probleem is dus ook hier dat u zich het terrein moet proberen voorstellen zonder de 's Gravenstraat, zonder de brug, zonder de E17.

• Hij bevatte drie naast elkaar gelegen kamers, een koepel en een sas.
• De meest links gelegen kamer was voor het opstellen van lichtprojector op de weg. In deze kamer kwam achteraan ook het sas toe en was de manuele ventilator opgesteld voor het maken van overdruk in de kanonkamer. Op deze wijze zou de vervuilde kruitlucht via het schietgat naar buitengedreven worden.
• De middenste kamer was voor het opstellen van een vast opgesteld 47mm kanon. Achteraan in deze kamer kwam het aanvoergat uit van de ventilator.
• De uiterst rechtse kamer was voor het opstellen van een mitrailleur. Deze kamer was achteraan ook voorzien van een koepel.
• De middenste kamer was van de overige twee kamers gescheiden door een tussendeur. Dit was om voldoende overdruk te kunnen opbouwen met de ventilator in de kanonkamer. Dit was de enige bunker op de linie die nog eens extra voorzien was van 2 stalen binnendeuren.

• De middenste kamer was voor het opstellen van een vast opgesteld 47 mm kanon.
• De rechter kamer was voorzien voor de opstelling van een mitrailleur. Naast de standaard voorziene Maximmitrailleur, was hij ook voorzien voor de opstelling van het Hotchkiss- of Coltmitrailleur.

Omschrijving van het gecamoufleerde bunkertje - Bij de Voorstudie van deze bunker

Omschrijving van het gecamoufleerde bunkertje - Origineel concept - nooit zo uitgevoerd.

• De bunker had een vrij hoge gevel waarbij de koepel volledig verstopt kwam te zitten onder een plat dak.
• Er was sprake van 28,40 meter houten kroonglijst en in de gevel werden roosters voorzien ter hoogte van de kijkspleten van de koepel. Deze roosters waren zelf met lamellen opgevuld. Deze lamellen waren gemaakt van asbestcement. Deze asbestcementen lamellen waren ter hoogte van de koepel uitneembaar om het zicht uit de koepel te optimaliseren.
• De koepel werd hierbij dus volledig aan het zicht onttrokken door een voor deze bunkers zeer hoog plat dak.
• Dit platte dak zou dan bekleed worden met 3 lagen pekkarton en bedekt met grind.

Omschrijving van het gecamoufleerde bunkertje - Origineel concept - nooit zo uitgevoerd.

• Voor de bouw van de bunker werd de bestaande gracht plaatselijk omgeleid.
• Al het houtwerk was standaard uitgevoerd in Noors rood dennenhout tenzij anders vermeld.
• De bunker was ommuurd met rode fabriekssteen.
• Probleem voor deze bunker is dat de voorstudie en dus ook het originele bestek allen spreken op een eerste ontwerp van deze bunker. Dit werd in een tweede fase vrij grondig herzien waardoor een gedeelte van de details terug te vinden in het bestek allicht nooit van toepassing zijn geweest. Om het nog wat vervelender te maken is ook dit 2e concept qua dakstructuur in praktijk nog anders uitgewerkt dan dit origineel 2e concept.
• Bij het herziene concept werd dit platte dak vervangen door een veel stijler zadeldak waarbij de koepel hier volledig onder kwam te zitten. Dit zou geïmpliceerd hebben dat een gedeelte van het dak ontmanteld en afgebroken diende te worden om de koepel te kunnen gebruiken.
• Uiteindelijk is op gans de linie geen enkele bunker met koepel uitgewerkt geweest met een dergelijk gedeeltelijk voor gebruik af te breken dak en alles op de laatste snipper nog gewijzigd naar een platter dak.
• De koepel zou bij het uiteindelijk uitgevoerde concept verstopt gezeten hebben onder een soort van ventillatiekoepeltje.
• In dit geval bestond de dakbedekking uit asbestleien
• Voor de waterafvoer van het dak werden 2 zinken goten voorzien met 2 gietijzeren dolfijnen (kan bij beide concepten).
• Op basis van het bestek vindt men ook nog deze info terug over de onderbouw:
• De meest linkse ruimte was de ruimte waar een schijnwerper en de manuele ventillator waren opgesteld.
  • Deze manuele ventillator diende om de kanonkamer bij gebruik in overdruk te kunnen zetten zodat giftige dampen van het vuren via het schietgat naar buiten zouden gedreven worden.
  • Het aanzuiggat voor de ventilator kwam bij het uiteindelijke ontwerp uit in het uitwendige stuk van het toegangssas.
  • Voor het aanzuiggat van de manuele ventillator bevond zich een doorboord verzinkt plaatijzer diameter 650mm en 10mm dik om ingooien van eender welk object onmogelijk te maken.
  • Deze kamer was met een metalen deur afgescheiden van de kanonkamer daarnaast.
  • Het schijnwerpergat zat verborgen achter een houten luik van 0.60m x 0.60m, openend in 1 richting.
• De middenste kamer was een kamer voor de opstelling van een vast opgesteld C47 kanon.
• Het schietgat voor het vast opgestelde 47 mm kanon was gecamoufleerd als een vals raam.
• Het bevond zich achter luiken in gegalvaniseerd plaatijzer met daarop in hout uitgewerkte raamprofielen gekleefd. Elk luik was 0.50m x 1.40m (BxH) groot. De luiken openden in twee richtingen.
• In deze kanonkamer bevond zich
  • Een vast op rolwagen voor en achteruitschuifbaar vast opgesteld 47mm kanon.
  • Een ventillatiegat waarlangs lucht naar binnen geduwd kon worden via de in het kleine kamertje daarachter aanwezige manuele ventillator. Op die manier konden giftige dampen via het schietgat naar buiten geperst worden.
  • Allicht had deze kamer ook een aantal meters etagères met leggers in eikenhout.
  • Een verzinkte hanghaak aan het plafond voor ophangen olielamp (in vredestijd)
• De meest rechtse kamer was dan de mitrailleurkamer.
  • Het schietgat voor de mitrailleur (rechts) zat op basis van het bestek verborgen achter 2 houten luiken met daarop houten raamprofielen aangebracht. Deze openden in 2 richtingen en waren elk 0.50m x 2.00m (BxH) groot.
• Op de rechter zijkant gericht op de straat bezat de bunker volgens het bestek ook nog een vals raam.
• Dit zou zijn uitgewerkt in gegalvaniseerd plaatijzer met daarop houten raamprofielen gekleefd. Het raam was 1.00m x 1.60m (BxH) groot.
• In praktijk zou de bunker echter op deze zijkant 3 kleine raampjes hebben.
• Of de afmetingen van de luiken en de bijhorende beschrijvingen voor deze bunker kloppen valt te betwijfelen omdat deze allicht zullen spreken op het eerste (daarna nog 2x gewijzigde concept) van wat uiteindelijk werd gebouwd.
• In deze mitrailleurkamer was voorzien:
  • 3.50 meter etagères met leggers in inlandse eik.
  • Een inlands eiken plankje van 0.32m x 0.12m x 0.06m met ijzeren steunen voor de plaatsing van een kogelpers.
  • 6 zware geschilderde hanghaken voor ophangen materialen in de kamers
  • Een verzinkte hanghaak aan het plafond voor ophangen olielamp (in vredestijd)
  • 1 chardome en chardomeplaat voor de standaard opstelling van een Maximmitrailleur
• Achteraan deze mitrailleurkamer was er een observatiekoepel.
  • Onderaan de koepel bevond zich een luikje van 0.48m x 0.56m.
  • De koepel zelf kon worden bereikt via 9 in het beton ingewerkte sporten van 0.80m, diameter 25mm.
  • Vanuit de koepel vertrok 3.50 meter stemdragerbuis om vanuit de koepel orders te kunnen doorgeven naar de mitrailleurkamer.
• Het toegangssas kwam uit achteraan de kamer met de manuele ventillator en de schijnwerper.
• Om het bunkertje te betreden was het toegangssas voorzien van enkele in beton gegoten treden.
• Beneden in dit sas was een sterfputje voorzien.
• Het geheel was qua uitzicht bij het uiteindelijk uitgevoerde concept gecamoufleerd als een transformatorhuis met een vrij plat dak een een ventillatietorentje (de koepel).

• De bunker, of wat er nog van overblijft, is volledig vrij.
• De bunker is echter zeer zwaar beschadigd door ontmantelen na de wederverkoop.

• De bunker is zwaar beschadigd maar dit heeft niets met strijd uit de meidagen 40 te maken.
• Er zijn geen directe sporen van strijd. Dit valt ook niet echt te verwachten op dit gedeelte van de bunkerlinie dat eigenlijk ook nooit echte strijd heeft gekend en amper bezet is geweest.

• De bunker verkeert echter in een zeer slechte toestand. Hij onderging namelijk hetzelfde lot dan de bunker A5. Het is ook één van de bunkertjes die ooit opgekocht werd door een schroothandelaar om er proberen zoveel mogelijk wapeningsijzer uit te verwijderen. Men heeft hem meermaals volgestopt met autobanden. Eenmaal de bunker volzat, heeft men het ganse zootje in brand gestoken en meerdere dagen laten branden. Hierdoor bleef aan de binnenkant een heleboel verpulverd beton over, en wat veel interessanter was, massa's ijzer dat uit het kapotgesprongen beton vrijgekomen was. Dit kon men recuperen aan de prijzen van oud ijzer. Op die wijze kon men ook wat nog restte van de koepel vrij gemakkelijk verwijderen. Hetzelfde lot onderging ook de bunker A5.
• Ook de bunker A9 is door dezelfde opkoper ooit opgekocht geweest maar gelukkig nooit in brand gestoken. Hier zijn wel vrij bruut de restanten van de koepel uitgebroken.
• Aan de voorzijde is waar ooit het schietgat zat voor het vast opgestelde kanon, een groter gat in de voorgevel gemaakt. Mogelijks met de bedoeling hem vlotter ontdaan te krijgen van het ijzer dat men wou recuperen.
• Ook zijn tussenmuren gedeeltelijk of volledig verdwenen.
• Aan de buitenzijde zie je reeds te maken te hebben met een vrij zwaar beschadigde bunker, aan de binnenzijde wordt de ravage pas volledig duidelijk.
• Ook hier zijn de muren en het dak nog ongeveer de helft van hun normale dikte.
• Ook de wanden naar de koepel toe zijn sterk verminderd in dikte.
• De originele vloer is grotendeels verdwenen.
• Bijkomend is hij ook in een stort veranderd van rommel die zeker niet allen origineel bij de bunker behoorde. Dit laatste is in 2019 sterk gebeterd omdat de structuur blijkbaar is gebruikt geweest door jongeren om een verblijfplaats te verkrijgen. Hiervoor werd de meeste rommel uit de centrale bunkerruimte verwijderd en allen samengegooid in de kleinere ruimte waar ooit de manuele ventillator en de schijnwerper stonden. Sindsdien is de bunker ook gedeeltelijk bemeubeld met een oud salon. Of hij hiermee in waarde zal stijgen, valt te betwijfelen.
• Ondanks de zichtbare ravage, blijft het jammer deze situatie hier terug te vinden, wetende wat een fraaie bunker hier ooit stond.

• Op basis van de hoeveelheden toegepast binnen de bouwproject A en B voor gelijkaardige bunkertjes, gecombineerd met de toegepaste basisprijzen zoals in het bestek van bouwproject C terug te vinden, werd een eerste benaderende prijs bepaald voor elk van de bunkertjes. Deze detailprijzen werden daarna herrekent via de regel van 3 op basis van de werkelijke projectprijs zoals terug te vinden in het bestek en de totaalprijs zoals zelf op basis van de gemaakte veronderstellingen, bekomen. Op die wijze moet dit bunkertje ongeveer 72.469,71 Bef gekost hebben.
• Als men hier nog eens een aantal zaken gaat bijtellen die niet dienden ingecalculeerd te worden door de bouwfirma's maar rechtstreeks werden aangeschaft door de militaire overheid zoals bv chardomes, koepels, ventillatoren,... moet de totale kostprijs ongeveer op 104.719,71 Bef hebben gelegen.
• Ter info: 1 BEF in 1934 komt ongeveer overeenkomt met een bedrag van 74 BEF (1.84€) in 2013, een "factor 74" dus.

Foto's van deze bunker

Eerste oude Duitse Spionagefoto van deze bunker - voor meidagen '40

Foto's anno 1990 - 1995 : Collectie Guido De Jong - Simon Stevin Stichting